Επειδή δεν μπορείς να το δεις, δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει!
Ο μήνας Μάιος είναι αφιερωμένος στην ψυχική υγεία. Ήδη από το 1949, η Mental Health America έθεσε τις βάσεις για το Μήνα Ψυχικής Υγείας στις Ηνωμένες Πολιτείας Αμερικής και σταδιακά αυτός εδραιώθηκε παγκοσμίως. Στόχος του είναι η καταπολέμηση του στίγματος απέναντι στην ψυχική υγεία, η υποστήριξη των ατόμων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές, η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση του κοινού και η ενθάρρυνση και προάσπιση πολιτικών και στρατηγικών που υποστηρίζουν άτομα με ψυχικές ασθένειες και τις οικογένειές τους.
Παρότι τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη πρόοδος ως προς την αποδοχή της σημασίας της ψυχικής υγείας, πολλές φορές αντιμετωπίζουμε, ακόμη και σήμερα, καταστάσεις που φανερώνουν το στίγμα που υπάρχει απέναντί της. Ενώ οι άνθρωποι τείνουν στην πλειονότητά τους να δίνουν μεγάλη σημασία και βαρύτητα στη σωματική τους υγεία, πολλές φορές παραμελούν την ψυχική. Η βασικότερη αιτία πίσω από αυτό είναι ότι, ανά τα χρόνια, η ψυχική υγεία δε θεωρήθηκε εξίσου σημαντική με τη σωματική, κυρίως λόγω του «αόρατου» χαρακτήρα της. Πολλές φορές, τα ψυχολογικά ή συμπεριφορικά συμπτώματα θεωρήθηκαν ιδιοτροπίες χαρακτήρων, ενώ ταυτόχρονα, οι ψυχικές ασθένειες ταυτίστηκαν με περιστατικά «τρέλας», δημιουργώντας και ενισχύοντας σταθερά το στίγμα που υπάρχει απέναντί τους. Ακόμη και οι σωματικές εκφάνσεις των ψυχολογικών ζητημάτων αντιμετωπίζονταν μεμονωμένα ως σωματικά συμπτώματα.
Και παρότι πολλοί μπορεί να μη βιώσουν κάποια ψυχική ασθένεια κατά τη διάρκεια της ζωής τους, είναι αναμφίβολο πως όλοι αργά ή γρήγορα ερχόμαστε αντιμέτωποι με προκλήσεις που μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική μας υγεία. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε την ψυχική υγεία ως ισότιμη της σωματικής και να συνειδητοποιήσουμε πως στον όρο υγεία περιλαμβάνονται και οι δύο αυτές έννοιες. Κατ’ επέκταση η ψυχική υγεία είναι κάτι που μας αφορά όλους και είναι καιρός να θέσουμε ένα τέλος στο στίγμα που διέπει τα προβλήματα ψυχικού χαρακτήρα, καθώς και τους τρόπους αντιμετώπισής τους.
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ…
Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΕΙΝΑΙ…
«η κατάσταση ευεξίας όπου κάθε άτομο αντιμετωπίζει με επιτυχία τα προβλήματα της ζωής, μπορεί να εργαστεί παραγωγικά και να συμμετέχει ενεργά στο κοινωνικό του περιβάλλον και όχι απλά η απουσία ενός προβλήματος ή μιας διαταραχής», σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Αυτό σημαίνει πως η ψυχική υγεία αφορά συνολικά τα συναισθήματά μας, τη σκέψη μας, την επικοινωνία και τις σχέσεις μας με τους άλλους, καθώς και την ανθεκτικότητα και την αυτοεκτίμησή μας σε καθημερινή βάση και όχι μόνο όταν μας επηρεάζει κάτι αρνητικά.
Η ΨΥΧΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ…
είναι μια κατάσταση που περιλαμβάνει έντονες αλλαγές στο συναίσθημα, τη σκέψη, τη διάθεση ή/και τη συμπεριφορά και προκαλεί σημαντική δυσφορία και δυσλειτουργία στην καθημερινή ζωή του ατόμου.
κυμαίνεται σε επίπεδα: το γεγονός ότι κάποιος πάσχει από μια ψυχική ασθένεια δε σημαίνει ότι τη βιώνει στο ίδιο επίπεδο ή στην ίδια ένταση με κάποιον άλλο που πάσχει από την ίδια νόσο.
έχει εμφανή συμπτώματα, τόσο εσωτερικά (π.χ. άγχος, αγωνία, θλίψη, εκνευρισμό), όσο και εξωτερικά (π.χ. ταχυπαλμίες, εφίδρωση, ακμή, ημικρανίες, σεξουαλική δυσλειτουργία).
είναι θεραπεύσιμη, κυρίως με τη βοήθεια φαρμάκων, ψυχοθεραπείας, διατροφής, άσκησης και υποστήριξης από τον κοινωνικό περίγυρο.
Η ΨΥΧΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΔΕΝ…
είναι αποκύημα της φαντασίας: οι ψυχικές διαταραχές είναι πραγματικές και αναγνωρισμένες από τη σύγχρονη ιατρική.
αφορά τους «τρελούς»: οι ψυχικές ασθένειες είναι πολύ συχνές και εμφανίζονται ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, γεωγραφίας, εισοδήματος, κοινωνικής κατάστασης, φυλής/εθνικότητας, θρησκείας/πνευματικότητας, σεξουαλικού προσανατολισμού, ή άλλης πτυχής της ταυτότητας του ατόμου.
είναι ιδιοτροπία ή εκκεντρικότητα: όσοι πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή δυσκολεύονται πραγματικά στην καθημερινότητα τους και δεν επιλέγουν να ζουν υπό αυτές τις συνθήκες.
οφείλεται σε έλλειψη προσπάθειας του ατόμου να «νιώσει καλύτερα»: η αντιμετώπιση μιας ψυχικής ασθένειας είναι εξίσου σύνθετη με την αντιμετώπιση κάποιας σωματικής νόσου και δεν επαφίεται στην επιθυμία του ατόμου να την ξεπεράσει.
είναι ελάττωμα του χαρακτήρα: σε αντίθεση με τα γνωρίσματα του χαρακτήρα ενός ατόμου (π.χ. δίκαιος, πιστός, ανυπόμονος, έξυπνος), οι ψυχικές ασθένειες είναι ιατρικές παθήσεις που δε μας καθορίζουν, όπως είναι ο θυροειδής ή ο διαβήτης.
ΑΙΤΙΑ ΜΙΑΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ…
Μεταξύ άλλων:
η κληρονομικότητα: οι ψυχικές διαταραχές είναι δυνατόν να μεταδίδονται από τη μια γενιά στην άλλη,
κάποια χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο: βιοχημικές μεταβολές στον εγκέφαλο μπορεί να αποτελούν παράγοντες εμφάνισης κάποιας ψυχικής διαταραχής (π.χ. χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης),
ορισμένο ελάττωμα ή τραυματισμός σε περιοχή του εγκεφάλου,
κάποιο προγεννητικό ατύχημα,
βιώματα, κυρίως τραυματικά, όπως είναι το πένθος, η συναισθηματική, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση και η παραμέληση,
οι συνθήκες ζωής: κακή διατροφή, κακές συνθήκες υγιεινής, έκθεση σε τοξίνες, κατάχρηση ουσιών, υψηλό στρες τόσο του ίδιου του ατόμου όσο και της μητέρας του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μάλιστα, πολλές φορές οι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να επιδεινώσουν ψυχικές διαταραχές που ενυπάρχουν στο άτομο εκ γενετής.
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας κατά το έτος 2018)
154 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως πάσχουν από καταθλιπτική διαταραχή
800.000 άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο στον κόσμο
2η αιτία θανάτου η αυτοκτονία στις ηλικίες 15 έως 29 ετών παγκοσμίως
25 εκατομμύρια παγκοσμίως πάσχουν από σχιζοφρένεια
95 εκατομμύρια παγκοσμίως πάσχουν από διαταραχές σχετιζόμενες με την κατάχρηση αλκοόλ
50% όλων των ψυχικών ασθενειών ξεκινάει από την ηλικία των 14 ετών
25% του παγκόσμιου πληθυσμού αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας
10 με 12% του πληθυσμού στην Ελλάδα πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια
Οι αριθμοί αυτοί έρχονται να απεικονίσουν ότι στην πραγματικότητα εκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής καθημερινά σε όλο τον πλανήτη. Μπορεί ακόμη εγώ ή εσύ. Άνθρωποι που δεν επέλεξαν να ζουν με κάποια ψυχική διαταραχή, που δεν είναι «τρελοί» και επικίνδυνοι, επειδή πάσχουν από μια ψυχική ασθένεια, άνθρωποι που χρειάζονται τη βοήθεια της σύγχρονης επιστήμης τόσο όσο και εκείνοι που πάσχουν από κάποια άλλη νόσο. Γιατί ποτέ κανείς δε θα έκρινε έναν καρκινοπαθή για τη φαρμακευτική αγωγή του ή για τη στήριξη που χρειάζεται. Γιατί να το κάνει για κάποιον που αντιμετωπίζει κάποια ψυχική ασθένεια;
Σήμερα περισσότερο από ποτέ, είναι καιρός να αντιληφθούμε την αναγκαιότητα της αποδοχής της ψυχικής υγείας, καθώς μόνη η εξάλειψη του στίγματος αυτού θα παρέχει μια ανάσα σε όσους δίνουν μια ψυχική μάχη, όσο μεγάλη ή όσο μικρή και αν είναι. Η αποδοχή αυτή θα τους δώσει τη δυνατότητα να δεχθούν το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν ευκολότερα, να μοιραστούν τις ανησυχίες τους και να ζητήσουν βοήθεια από τον ψυχίατρο και τον ψυχοθεραπευτή, χωρίς συναισθήματα ντροπής, ενοχής ή φόβου. Η δική μας απλή αποδοχή της πραγματικότητας των ψυχικών ασθενειών μπορεί να κάνει τη ζωή των ανθρώπων αυτών σημαντικά καλύτερη.